Tag Archive | Δίας

Ο πλανήτης όπου η μέρα διαρκεί 8 ώρες

May5

Επιστήμονες υπολόγισαν τη διάρκεια περιστροφής ενός εξωπλανήτη γύρω από τον άξονά του

Τη διάρκεια της ημέρας σε έναν πλανήτη εκτός του ηλιακού μας συστήματος υπολόγισαν για πρώτη φορά αστροφυσικοί.

Συγκεκριμένα, ολλανδοί επιστήμονες κατάφεραν για πρώτη φορά να μετρήσουν πόσο γρήγορα περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του ένας εξωπλανήτης και έτσι να υπολογίσουν τη διάρκεια της «μέρας» του, η οποία είναι εντυπωσιακά σύντομη, μόλις 8 ώρες.

Ο Βήτα Οκρίβαντος b (Beta Pictoris b), που έχει ηλικία μόλις 20 εκατομμυρίων ετών (έναντι 4,5 δισεκατομμυρίων ετών της Γης), ανακαλύφθηκε το 2008. Κινείται σε τροχιά γύρω από ένα νεαρό άστρο, διπλάσιο σε μάζα και δεκαπλάσιο σε λαμπρότητα από τον Ήλιο μας, που φαίνεται με γυμνά μάτια και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 63 ετών φωτός από τη Γη, στον νότιο αστερισμό του Οκρίβαντος («Καβαλέτου»).

Ο συγκεκριμένος εξωπλανήτης είναι ένας αέριος γίγαντας, με μάζα περίπου δεκαπλάσια του Δία, ο οποίος περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα σχεδόν 100.000 χιλιομέτρων την ώρα (έναντι μόλις 1.674,4 χλμ/ώρα της Γης και 47.000 χλμ/ώρα του Δία).

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ίγκνας Σνέλεν του ολλανδικού πανεπιστημίου του Λάϊντεν, χρησιμοποίησαν το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή.

Οι αστρονόμοι ανέλυσαν το υπέρυθρο φως του συγκεκριμένου εξωπλανήτη και υπολόγισαν ότι η ταχύτητα περιστροφής στον ισημερινό του είναι περίπου 25 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, μεγαλύτερη από οποιονδήποτε πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Ο εν λόγω πλανήτης έχει διάμετρο πάνω από 16 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Γης, η μάζα του είναι τουλάχιστον 3.000 φορές μεγαλύτερη και η ταχύτητα περιστροφής του είναι περίπου 50 φορές μεγαλύτερη από της Γης.

Με δεδομένο ότι, όπως εκτιμάται, ο Βήτα Pictoris b έχει διάμετρο περίπου 65% μεγαλύτερη από του Δία, οι επιστήμονες οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι η μέρα του εξωπλανήτη (μία πλήρης περιστροφή γύρω από τον άξονά του) διαρκεί μόλις 8 ώρες κατά προσέγγιση. Όταν μάλιστα στο απώτερο μέλλον ο πλανήτης, καθώς γερνάει, θα έχει ψυχθεί και συρρικνωθεί στο μέγεθος του Δία, η μέρα του θα συρρικνωθεί και αυτή στις 3 έως 4 ώρες.

Συγκριτικά, σήμερα η μέρα του Δία διαρκεί 10 ώρες και της -πολύ αργής- Αφροδίτης 243 γήινες μέρες. Γενικά, σύμφωνα με τους αστρονόμους, όσο μεγαλύτερη μάζα έχει ένας πλανήτης (κάποιες εξαιρέσεις), τόσο γρηγορότερα αυτός περιστρέφεται και άρα τόσο μικρότερη είναι η μέρα του.

Ο Σνέλεν σχεδιάζει να υπολογίσει τη διάρκεια της μέρας και άλλων εξωπλανητών με την ίδια τεχνική (ανάλυση του τρόπου που η ατμόσφαιρα του πλανήτη φιλτράρει το αστρικό-ηλιακό φως), για να διαπιστωθεί κατά πόσο όντως ισχύει και εκτός του ηλιακού μας συστήματος η αντίστροφη σχέση ανάμεσα στη μάζα ενός πλανήτη και στην ταχύτητα περιστροφής/διάρκεια της μέρας του.

Οι αστρονόμοι έχουν μέχρι σήμερα επιβεβαιώσει την ύπαρξη περίπου 1.800 εξωπλανητών, όμως δεν είναι ακόμη σε θέση να μάθουν πολλά περισσότερα πράγματα γι’ αυτούς και κυρίως κατά πόσο φιλοξενούν ζωή. Η δημιουργία μιας νέας γενιάς τηλεσκοπίων, όπως του σχεδιαζόμενου Υπερβολικά Μεγάλου Τηλεσκοπίου (E-ELT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, θα δώσει περισσότερες απαντήσεις στα πολλά ερωτήματα.

Αναθερμαίνονται τα αμερικανικά σχέδια διαστημικής αποστολής στον δορυφόρο του Δία.

Dec30

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, αναθερμαίνονται τα σχέδια για μια διαστημική αποστολή που θα μελετήσει την Ευρώπη, το φεγγάρι του Δία, με ένα μη επανδρωμένο σκάφος το οποίο με κατάλληλα όργανα θα επιχειρήσει να εντοπίσει τυχόν ενδείξεις για ύπαρξη ζωής στον δορυφόρο.

juice_esa... 

Η Ευρώπη ήρθε στη δημοσιότητα πριν από 10 ημέρες, με την ανακοίνωση επιστημόνων από το Νοτιοδυτικό Ερευνητικό Ινστιτούτο του Τέξας στο διεθνές συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ενωσης στο Σαν Φρανσίσκο. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, με τη βοήθεια εικόνων από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, οι επιστήμονες ανακάλυψαν τεράστιους πίδακες υδρατμών που ξεπηδούν από τον νότιο πόλο του δορυφόρου, φτάνοντας σε ύψος έως και 200 χιλιομέτρων. Παρόλο που παρόμοια γκέιζερ έχουν βρεθεί και στον Εγκέλαδο, δορυφόρο του Κρόνου, στην περίπτωση της Ευρώπης η συγκεκριμένη ανακάλυψη είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή, επειδή ενισχύει τις ενδείξεις για την ύπαρξη ενός τεράστιου ωκεανού κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του δορυφόρου – ένα υπόγειο περιβάλλον το οποίο θα συγκέντρωνε πολλές πιθανότητες να φιλοξενεί ζωή.

Η ανακάλυψη του Νοτιοδυτικού Ερευνητικού Ινστιτούτου θα πρέπει να επαληθευθεί και από μεταγενέστερες έρευνες, καθώς παλαιότερες αναλύσεις εικόνων από το Hubble για πίδακες υδρατμών στην Ευρώπη δεν είχαν αίσιο αποτέλεσμα. Αν όμως επιβεβαιωθεί η ύπαρξη των γκέιζερ, τότε αναμένεται να κερδίσει ακόμη περισσότερους υποστηρικτές, εντός και εκτός ΝΑSΑ, το σχέδιο για την κατασκευή και την εκτόξευση ενός μη επανδρωμένου οχήματος με προορισμό τη «γειτονιά» του Δία.

Εξάλλου, ένας από τους πρώτους επιστήμονες που μίλησε για μια «εντυπωσιακή εξέλιξη» ήταν ο Jim Green, διευθυντής του Τμήματος Πλανητικής Επιστήμης της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας. Σχολιάζοντας την ανακοίνωση στο περιθώριο του συνεδρίου, ο ειδικός της ΝΑSΑ ανέφερε πως, παρόλο που είναι νωρίς για να βγουν τελεσίδικα συμπεράσματα, «οι πίδακες δίνουν ακόμη μεγαλύτερο βάρος στο σενάριο ύπαρξης οργανικής ύλης στο υπέδαφος της Ευρώπης».

Στην πραγματικότητα, επιστήμονες της ΝΑSΑ έχουν ήδη εκπονήσει τα σχέδια για μια αποστολή στην Ευρώπη, τα οποία ανακοίνωσαν επίσημα τον περασμένο Φεβρουάριο. Επικεφαλής της ομάδας είναι ο Robert Pappalardo από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης στην Καλιφόρνια, ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της προοπτικής μελέτης του δορυφόρου για την ύπαρξη ζωής. Με όνομα Europa Clipper, η αποστολή προβλέπει την εκτόξευση ενός διαστημοπλοίου το οποίο θα περιστρέφεται γύρω από τον Δία, πραγματοποιώντας αρκετές διελεύσεις από την Ευρώπη.

Αν η ομάδα επέλεξε το διαστημόπλοιο να μην έχει προορισμό απευθείας την Ευρώπη, ο λόγος ήταν για να μειώσει το κόστος της αποστολής περίπου στο μισό – με τους υπολογισμούς τους να τοποθετούν τον προϋπολογισμό της στα 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Ακόμη όμως και με αυτή την προσαρμογή, οι ίδιοι υποστηρίζουν πως το σκάφος θα καταφέρει να μελετήσει επαρκώς τον δορυφόρο.

Κατά την παρουσίαση του Europa Clipper, ο Pappalardo είχε αναφέρει πως το σκάφος θα μπορούσε να εκτοξευθεί το 2021, φτάνοντας στην Ευρώπη σε 3-6 χρόνια, ανάλογα με τους πυραύλους που θα επιλέγονταν. Εκείνη την εποχή, ωστόσο, όλα έδειχναν πως πιθανότατα το σχέδιο θα έμενε στα χαρτιά καθώς, όσον αφορά την πλανητική εξερεύνηση, το χρονοδιάγραμμα της ΝΑSΑ περιλάμβανε τότε την άφιξη του Juno στον Δία το 2016 και την κατασκευή του «διάδοχου» του Curiosity για τον Αρη, που η υπηρεσία ανακοίνωσε τον περασμένο Δεκέμβριο.

Η ανακάλυψη των γκέιζερ, ωστόσο, και ακόμη περισσότερο μια πιθανή επαλήθευση της ύπαρξής τους είναι πολύ πιθανό να ανατρέψουν πλήρως τα δεδομένα. Εξάλλου, στα δεκάδες δημοσιεύματα που κάλυψαν την είδηση, αρκετοί κορυφαίοι Αμερικανοί επιστήμονες -όπως ο John Grunsfeld, διευθυντικό στέλεχος της ΝΑSΑ, και οι Carolyn Porco και Alan Stern, επικεφαλής των αποστολών Cassini και New Horizons, αντίστοιχα- σημείωναν πως πλέον η εξερεύνηση της Ευρώπης ισοδυναμεί με ακόμη μία προσπάθεια να απαντήσει ο άνθρωπος στο ερώτημα αν είναι μόνος στο σύμπαν.

«Ψήφο εμπιστοσύνης» στο Europa Clipper έδωσε και ο Jim Green, αμφιβάλλοντας πάντως για το κατά πόσο η αναβαθμισμένη πια επιστημονική αξία της αποστολής θα έχει ως συνέπεια να εγκριθεί τα αμέσως επόμενα χρόνια. Ετσι, ο ίδιος προβλέπει πως η προετοιμασία της θα μπορούσε να ξεκινήσει στο τέλος της δεκαετίας.

Το 2030 η άφιξη του ευρωπαϊκού JUICE στη «γειτονιά» του Δία

Πέρα από την τύχη που θα έχει τελικά το Europa Clipper της NASA, το μόνο επιβεβαιωμένο «ραντεβού» ενός ρομποτικού σκάφους με την Ευρώπη αναμένεται το 2030, όταν θα φτάσει στην περιοχή η αποστολή JUICE της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA). Το JUICE είναι το αρκτικόλεξο του Jupiter Icy Moon Explorer, που είναι το πλήρες όνομα της αποστολής και υποδεικνύει τον σκοπό της, δηλαδή τη μελέτη των σημαντικότερων δορυφόρων του Δία.

Το διαστημόπλοιο αναμένεται να εκτοξευθεί το 2022 και θα εξετάσει τον Γανυμήδη, την Καλλιστώ και την Ευρώπη. Με βάση το υπάρχον σχέδιο όμως η Ευρώπη είναι ο τρίτος σε προτεραιότητα επιστημονικός στόχος της αποστολής, καθώς το σκάφος θα πραγματοποιήσει μόλις δύο διελεύσεις από τον παγωμένο δορυφόρο. Ετσι, σύμφωνα με επιστήμονες όπως ο Robert Pappalardo της NASA, δεν υποκαθιστά το Europa Clipper.

Το Juice είναι η πρώτη από τις τρεις αποστολές μεγάλου μεγέθους (L-mission) που έχει εγκρίνει η ESA για τις επόμενες δεκαετίες. Οι άλλες δύο αποστολές πήραν οριστικά το «πράσινο φως» από την ESA στις 28 Νοεμβρίου. Η μία από αυτές είναι ένα διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ, το οποίο θα μελετήσει με ποιον τρόπο μεταβάλλονται τα νέφη αερίων στα σμήνη γαλαξιών. Η εκτόξευσή του προγραμματίζεται για το 2028, ενώ αργότερα, το 2034, θα ξεκινήσει η τρίτη αποστολή μεγάλου μεγέθους, με την εγκατάσταση στο Διάστημα τριών σκαφών που θα ανιχνεύουν τα βαρυτικά κύματα. Μέσω των βαρυτικών κυμάτων, οι επιστήμονες θα μπορέσουν να «δουν» ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, αποκτώντας έτσι εικόνα για πιο πρώιμες φάσεις του σύμπαντος.

πηγή: http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_22/12/2013_533441

Γη και Σελήνη χορεύουν… Vangelis

Dec14

Πασαντίνα, Καλιφόρνια 

Τη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου επέλεξε η NASA ως υπόκρουση σε ένα μοναδικό βίντεο που δείχνει τη Γη και τη Σελήνη από μεγάλη απόσταση καθώς κινούνται στο Διάστημα.

Το βίντεο δημιουργήθηκε από τη συρραφή εικόνων που μετέδωσε η αποστολή Juno καθ’οδόν για το σύστημα του Δία.

Τρεις φορές η απόσταση Γης-Σελήνης από το φωτογραφικό θέμα

Το σκάφος είχε την ευκαιρία να απαθανατίσει το κοσμικό ζευγάρι στις 9 Οκτωβρίου, όταν ετοιμαζόταν να πραγματοποιήσει ένα κοντινό πέρασμα από τη Γη προκειμένου να αυξήσει ταχύτητα. Η απόσταση από το φωτογραφικό θέμα του ήταν 966.000 χιλιόμετρα, περίπου τρεις φορές η απόσταση Γης-Σελήνης.

«Καμία άλλη εικόνα δεν έχει συλλάβει το ουράνιο βαλς της Γης και της Σελήνης» σχολίασε ο Σκοτ Μπόλτον, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας του Juno στο Southwest Research Institute του Τέξας.

Πρωτότυπη σύνθεση του Vangelis

«Η μουσική υπόκρουση είναι μια πρωτότυπη σύνθεση του Vangelis» αναφέρει ανακοίνωση της NASA, η οποία έχει συνεργαστεί με τον έλληνα συνθέτη και στο παρελθόν. O Παπαθανασίου είχε συνθέσει το άλμπουμ Μυθωδία, το οποίο αποτέλεσε το μουσικό θέμα της αποστολής Mars Odyssey το 2001, ενώ το 2003 τιμήθηκε με το Μετάλλιο Δημόσιας Προσφοράς της NASA.

Η λήψη των εικόνων από τις οποίες δημιουργήθηκε το βίντεο ήταν τεχνικός άθλος, δεδομένου ότι το Juno εκτελούσε εκείνη την ώρα δύο στροφές ανά λεπτό -αυτό σήμαινε ότι το σκάφος έπρεπε να λαμβάνει ένα καρέ κάθε φορά που οι κάμερες έφταναν ξανά στην ίδια ακριβώς θέση.

Οι κάμερες αυτές είναι σχεδιασμένες να λειτουργούν σε χαμηλό φωτισμό και κανονικά παρακολουθούν τον προσανατολισμό των επιστημονικών οργάνων.

Τα «χαιρετίσματα» των ραδιοερασιτεχνών

Στη διάρκεια του κοντινού περάσματος από τη Γη, το Juno έλαβε επίσης μια σειρά από «χαιρετίσματα» που μετέδωσαν στο Διάστημα ραδιοερασιτέχνες από όλο τον κόσμο. Οι μεταδόσεις, κωδικοποιημένες σε σήματα Μορς, παρουσιάζονται στο παρακάτω βίντεο της NASA.http://youtu.be/3nW03lcrw_8

To Juno (Ήρα) εκτοξεύτηκε το 2011 και προγραμματίζεται να τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Δία το 2016.

πηγή: http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=547948

Τριπλή σύνοδος των πιο φωτεινών πλανητών στις 26 Μαΐου

May16

Η τριπλή σύνοδος της Αφροδίτης, του Δία και του Ερμή θα φαντάζει επιβλητική την ώρα του ηλιοβασιλέματος στις 26 Μαΐου.

Είναι οι πιο φωτεινοί πλανήτες στον μαγιάτικο ουρανό και το εντυπωσιακό τρίγωνο που θα σχηματίζουν στον ορίζοντα θα είναι ορατό σε κάθε μεγαλούπολη του κόσμου, χωρίς τα φώτα των σπιτιών και των δρόμων να εμποδίζουν την παρατήρηση του θεάματος.

Οι τριπλές σύνοδοι πλανητών δεν συμβαίνουν πολύ συχνά. Η τελευταία έγινε τον Μάιο του 2011 και η επόμενη θα συμβεί τον Οκτώβριο του 2015.

Αστρονόμοι της NASA λένε πως η καλύτερη ώρα για να δει κανείς την σύνοδο των πλανητών είναι μισή έως μία ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα.

Οι τρεις φωτεινοί πλανήτες είναι ορατοί με γυμνό μάτι και ακόμη καλλίτερα, με ένα ζευγάρι κυάλια.

Ήδη οι τρεις πλανήτες κινούνται τις τελευταίες μέρες για να λάβουν τις…θέσεις τους στον ουρανό. Στις 23 Μαΐου, ο Δίας και η Αφροδίτη θα συγκλίνουν μεταξύ τους σε απόσταση λιγότερη των 5 μοιρών. Στις 24 του μήνα η διάβαση του Ερμή σε απόσταση λιγότερη των δύο μοιρών από την Αφροδίτη θα προσδώσει μορφή στο πλανητικό τρίγωνο.

Ο εντυπωσιακός σχηματισμός των τριών ουρανίων σωμάτων θ’ αρχίσει να φθίνει στις 27 Μαΐου. Δεν θα είναι όμως το τέλος αυτό. Στις 28 του μήνα η Αφροδίτη θα περάσει σε απόσταση μίας μοίρας από τον Δία δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό ζευγάρι.

πηγή: http://www.tanea.gr/news/world/article/5017146/triplh-synodos-twn-pio-fwteinwn-planhtwn-stis-26-maioy/

«Φως» στους Δούρειους Ίππους του Δία

Oct17

Το διαστημικό τηλεσκόπιο WISE παρατήρησε τη μυστηριώδη ομάδα αστεροειδών

Το διαστημικό τηλεσκόπιο WISE παρατήρησε τη μυστηριώδη ομάδα αστεροειδών
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 16/10/2012 15:42

Λονδίνο

Είναι γνωστοί ως οι «Δούρειοι Ίπποι του Δία» και πρόκειται για μια μεγάλη ομάδα αστεροειδών που ακολουθούν την ίδια πορεία γύρω από τον Ήλιο με εκείνη του γίγαντα αερίου του ηλιακού μας συστήματος. Το διαστημικό τηλεσκόπιο WISE αποκαλύπτει νέα, άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία για αυτά τα μστηριώδη διαστημικά σώματα.Τα μυστήρια Ο πρώτος Δούρειος Ιππος του Δία ανακαλύφθηκε στις 22 Φεβρουαρίου του 1906 από τον γερμανό αστρονόμο Μαξ Γουλφ. Είχε διάμετρο 350 χλμ και ο Γουλφ αποφάσισε να τον ονομάσει «Αχιλλέα» προς τιμήν του ήρωα της Ιλιάδας. Εκτοτε έχουν εντοπιστεί αρκετές εκατοντάδες Δούρειοι Ιπποι του Δία η ύπαρξη των οποίων έχει προκαλέσει πλήθος ερωτημάτων στα οποία προσπαθούν να βρουν απαντήσεις οι επιστήμονες.Ποια είναι η προέλευση τους; Από τι αποτελούνται; Γιατί δεν μοιάζουν με τους αστεροειδείς της μεγάλης ζώνης αστεροειδών του ηλιακού μας συστήματος που βρίσκεται ανάμεσα στον Αρη και τον Δία ή με εκείνους της επίσης μεγάλης ζώνης αστεροειδών που βρίσκεται στα «περίχωρα» του Πλούτωνα; Αυτά είναι ορισμένα από τα μυστήρια που καλύπτουν τους Δούρειους Ιππους του Δία.Τα ευρήματαΤο WISE έστρεψε το υπέρυθρο βλέμμα του προς τους Δούρειους Ιππους του Δία και έκανε πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Οπως φαίνεται οι αστεροειδείς είναι χωρισμένοι σε δύο ομάδες. Μια που προπορεύεται, στην οποία και βρίσκεται η πλειοψηφία των Δούρειων Ιππων, και μια δεύτερη που την ακολουθεί από κάποια απόσταση. Μια άλλη σημαντική ανακάλυψη που έκανε το WISE είναι ότι οι Δούρειοι Ιπποι του Δία είναι μεγαλύτεροι και μικρότεροι βράχοι με έντονο σκούρο χρώμα η επιφάνεια των οποίων δεν αντανακλά το ηλιακό φως.

Η θεωρία

Τα νέα ευρήματα μελετούν ειδικοί του προγράμματος NEOWISE οι επιστήμονες του οποίου ασχολούνται με τις παρατηρήσεις που κάνει το τηλεσκόπιο σε αστεροειδείς. Ανέπτυξαν μάλιστα μια θεωρία με βάση όλα όσα γνωρίζουμε πλέον για τους Δούρειους Ιππους του Δία. Σύμφωνα με αυτήν οι συγκεκριμένοι αστεροειδείς κινούνταν σε τροχιά γύρω από τον Δία και τον Κρόνο σε μια εποχή που οι δύο πλανήτες δεν είχαν ακόμη βρει την θέση τους στο ηλιακό σύστημα και κινούνταν σε ασταθείς τροχιές. Οταν οι δύο πλανήτες σταθεροποιήθηκαν ο Δίας ως μεγαλύτερος και πιο ισχυρός κατάφερε τελικά να τραβήξει κοντά του όλη αυτή την ομάδα αστεροειδών.

Αν και δεν μπορούν ακόμη να εκτιμήσουν τον τόπο καταγωγής αυτών των αστεροειδών οι ειδικοί εικάζουν ότι αποτελούνται από υλικά που υπήρχαν στα πρώιμα στάδια του ηλιακού μας συστήματος. Αν ισχύει κάτι τέτοιο η μελέτη των Δούρειων Ιππων του Δία αποκτά νέο ενδιαφέρον αφού εκτός των άλλων θα μας αποκαλύψουν πολύτιμες πληροφορίες για την γέννηση και εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος.