Tag Archive | νευροεπιστήμη

Το χειρόγραφο δεν πρέπει να πεθάνει

Η γραφή με το χέρι έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στη μαθησιακή ανάπτυξη του παιδιού

writing

Η μετάβαση από το μολύβι και το στυλό στη γραφομηχανή και στο πληκτρολόγιο είναι τόσο ραγδαία που το χειρόγραφο τείνει να εξαφανιστεί. Τουλάχιστον ως σημαντικό στοιχείο της καθημερινότητάς μας. «Αυτό βέβαια δεν είναι κακό», κρίνουν εκπαιδευτικοί από τις ΗΠΑ, οι οποίοι παράλληλα προτείνουν από τη δευτέρα δημοτικού να καταργείται το χαρτί και τα παιδιά να γίνονται εξπέρ στο πληκτρολόγιο. Ωστόσο, ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες έχουν διαφορετική άποψη και υποστηρίζουν ότι είναι πολύ νωρίς να χαρακτηρίσουμε το χειρόγραφο κατάλοιπο του παρελθόντος. Εξηγούν ότι όσοι γράφουν στο χέρι έχουν πιο ανεπτυγμένη μνήμη και αντίληψη και πολύ καλύτερο αυτοέλεγχο.

Και αυτό διότι έπειτα από πρόσφατες έρευνες που έγιναν αποδείχθηκε πως το χειρόγραφο έχει άμεσο και μάλιστα πολύ θετικό αντίκτυπο στη μαθησιακή ανάπτυξη του παιδιού. Έτσι, όσα πιτσιρίκια εκπαιδεύονται να γράφουν με το χέρι όχι μόνο μαθαίνουν να διαβάζουν πολύ ταχύτερα, αλλά αναπτύσσουν πιο δημιουργική σκέψη και συγκρατούν πολύ καλά διάφορες πληροφορίες, δηλαδή δουλεύει καλύτερη η μνήμη των πρόσφατων γεγονότων (βραχυπρόθεσμη μνήμη).
«Οταν γράφουμε με το χέρι αυτομάτως ενεργοποιείται ένα μοναδικό κύκλωμα νεύρων στον εγκέφαλο το οποίο διεγείρει συναισθήματα. Σε αντίθεση με το πληκτρολόγιο, όπου δεν υπάρχει καμία συναισθηματικού επιπέδου διέγερση του εγκεφάλου», λέει ο Στανισλάς Δαχαέν, καθηγητής πειραματικής συμπεριφορικής ψυχολογίας  στο Collège de France στο Παρίσι.
Σε έρευνα που έγινε το 2012 από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα αποδείχθηκε ότι εάν ένα παιδί γράψει ή ζωγραφίσει κάτι με το χέρι ενεργοποιούνται τελείως διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου από αυτές που λειτουργούν όταν κάνει τις ίδιες ενέργειες σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Στο πλαίσιο της μελέτης χώρισαν τα παιδιά σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα που έγραψε κάτι με το χέρι εμφανίστηκε υπερδραστηριότητα σε τρεις περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες ενεργοποιούνται στους ενηλίκους όταν γράφουν και διαβάζουν (αριστερή ατρακτοειδής έλικα, κάτω μετωπιαία έλικα και οπίσθιος βρεγματικός φλοιός). Εντούτοις, τα παιδιά  που έγραψαν στο πληκτρολόγιο είχαν ελάχιστη έως μηδαμινή ενεργοποίηση στις ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο.
Όμως και στον εγκέφαλο των ενηλίκων έχει σημασία και διαφορά η γραφή με το χέρι. Σε μεγάλο πείραμα που έκαναν σε ενηλίκους δύο ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες, αποδείχθηκε πως και φοιτητές που συμμετείχαν σε σχεδιασμένο πείραμα, αλλά και φοιτητές που βρίσκονταν μέσα στο αμφιθέατρο, δηλαδή σε κανονικό εκπαιδευτικό ρυθμό, είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις στα μαθήματα όταν κρατούσαν σημειώσεις με το χέρι και όχι σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Ακόμη δύο θεωρίες που σχετίζονται με τον εγκέφαλο και το χειρόγραφό έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι ο άνθρωπος εξελικτικά δεν είναι έτοιμος να αφήσει το μολύβι του κάτω και να ασχολείται αποκλειστικά με το πληκτρολόγιο.
Η πρώτη αφορά άτομα που πάσχουν από δυσγραφία. Η νόσος προκαλείται έπειτα από χτύπημα στο κεφάλι και οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν πλέον να γράψουν ευανάγνωστα με το χέρι. Αυτό σημαίνει ότι όχι απλώς η γραφή, αλλά και η ποιότητά της έχουν άμεση σχέση με δομές του εγκεφάλου.
Η δεύτερη αφορά μια άλλη κατάσταση στην οποία η ικανότητα να διαβάσει κάποιος είναι μειωμένη (ονομάζεται αλεξία). Πολλά άτομα με αυτή τη διαταραχή μπορούν να διαβάσουν κείμενα με ορνιθοσκαλίσματα, αλλά όχι με καθαρά γράμματα.
Οι δύο καταστάσεις καταδεικνύουν ότι και οι δύο περιπτώσεις γραφής ενεργοποιούν διαφορετικά δίκτυα του εγκεφάλου και εμπλέκουν περισσότερες γνωσιακές πηγές. Οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το χειρόγραφο προάγει την ικανότητα αυτοελέγχου του ατόμου, κάτι που δεν συμβαίνει με το γράψιμο σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Η νευροεπιστήμη προσφέρει εξήγηση στην οφθαλμαπάτη του Γαλιλαίου

Νέα Υόρκη
Πριν από περίπου τέσσερις αιώνες, ο μεγάλος αστρονόμος Γαλιλαίος Γαλιλέι παρατήρησε κάτι περίεργο: με γυμνό μάτι, η Αφροδίτη φαίνεται μεγαλύτερη από τον Δία, ενώ το τηλεσκόπιο δείχνει το ακριβώς αντίστροφο.Η αστρονομική οφθαλμαπάτη δείχνει επιτέλους να εξηγείται: η ανθρώπινη όραση αντιλαμβάνεται ως μεγαλύτερα τα λαμπρά αντικείμενα που βλέπουμε σε σκούρο φόντο, παρά τα σκοτεινά αντικείμενα σε σκούρο φόντο.

Η Αφροδίτη είναι λαμπρότερη από τον Δία στον νυχτερινό ουρανό, οπότε φαίνεται δυσανάλογα μεγάλη, παρόλο που το φαινόμενο μέγεθος του Δία είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερο.

Σύμφωνα μάλιστα με τους ερευνητές της τελευταίας μελέτης, αυτή η ιδιοτροπία της ανθρώπινης όρασης δεν είναι τυχαία, αλλά εξελίχθηκε για να διευκολύνει την επιβίωσή μας σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού.

Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στην αμερικανική επιθεώρηση PNAS.

Γρίφος τεσσάρων αιώνων

Ο ίδιος ο Γαλιλαίος είχε αντιληφθεί ότι το δυσανάλογα μεγάλο μέγεθος της Αφροδίτης είναι μια ψευδαίσθηση, την οποία απέδιδε σε ατέλειες του οφθαλμού, όπως τη «διάθλαση του φωτός στην υγρασία που καλύπτει την κόρη».

Μια πιο ορθή απάντηση δόθηκε τον 19ο αιώνα από τον γερμανό φυσικό Χέρμαν φον Χέλμχολτζ, ο οποίος κατάλαβε ότι η ψευδαίσθηση δεν οφείλεται στο οπτικό σύστημα του ματιού αλλά στην αντίληψη της όρασης.

Η νέα μελέτη εν πολλοίς δικαιώνει τον Φον Χέλμχολτζ. Οι ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης διαπιστώνουν ότι το οπτικό σύστημα του εγκεφάλου (και πιθανώς και τα ίδια τα μάτια) αντιδρά πιο έντονα στα λαμπερά αντικείμενα με σκούρο φόντο και τα αντιλαμβάνεται ως μεγαλύτερα.

On-Off

Ο Δρ Χοσέ-Μανουέλ Αλόνσο και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν ηλεκτρόδια για να καταγράψουν τη δραστηριότητα νευρώνων του οπτικού φλοιού σε γάτες, πιθήκους και ανθρώπους. Εξέτασαν συγκεκριμένα τη δραστηριότητα δύο διαφορετικών ομάδων νευρώνων: τους νευρώνες ON που ειδικεύονται στην αντίληψη των φωτεινών αντικειμένων, και τους νευρώνες OFF που ειδικεύονται στα σκούρα αντικείμενα.

Η ανάλυση έδειξε ότι οι νευρώνες OFF των σκοτεινών αντικειμένων αντιδρούν με γραμμικό τρόπο: όσο μεγαλύτερο το κοντράστ της εικόνας, τόσο μεγαλύτερη η αντίδρασή τους. Αντίθετα, οι νευρώνες ON αντιδρούν δυσανάλογα στα φωτεινά σχήματα σε σκούρο φόντο, έτσι ώστε η αντίδρασή τους να είναι εντονότερη από ό,τι των νευρώνων OFF όταν το κοντράστ μένει σταθερό.

Και η δυσανάλογη αντίδραση του καναλιού ON αυξάνει το φαινόμενο μέγεθος της λαμπερής Αφροδίτης σε σχέση με τον πιο σκοτεινό Δία.

Σύμφωνα μάλιστα με τον Δρ Αλόνσο, η δυσανάλογη αυτή απόκριση του οπτικού συστήματος είναι χρήσιμη για την επιβίωση, αφού «μας επιτρέπει να βλέπουμε πολύ αμυδρές πηγές φωτός όταν βρισκόμαστε σε σκοτεινές περιοχές».

Παραμένει ωστόσο ασαφές αν αυτή η ιδιοτροπία της όρασης οφείλεται στον εγκέφαλο, ή αν πηγάζει από ιδιοτροπίες στις επιμέρους ομάδες κυττάρων του αμφιβληστροειδή.

Σε κάθε περίπτωση, η νευροεπιστήμη είναι η μόνη που μπορεί να δώσει απαντήσεις για τις πολυάριθμες οφθαλμαπάτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα.

Η πειραματική προσέγγιση της τελευταίας μελέτης ίσως θα μπορούσε να δώσει απάντηση και σε μια άλλη αστρονομική οφθαλμαπάτη που μένει ανεξήγητη: γιατί η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα από ό,τι φαίνεται όταν βρίσκεται ψηλά στον ουρανό.

Τα μωρά έχουν μαθηματικές ικανότητες

Μελέτη δείχνει ότι η ικανότητα στα μαθηματικά μπορεί να είναι έμφυτη4416DB7EB86AC08045387286DC14B227
Τα μωρά που καταλάβαιναν ότι ο αριθμός των κουκκίδων άλλαζε είχαν καλύτερες μαθηματικές ικανότητες 3 χρόνια αργότερα.
Ουάσινγκτον
Τα μωρά που αντιλαμβάνονται τη διαφορά ανάμεσα σε τρία μήλα και σε έξι μήλα στην ηλικία των έξι μηνών είναι πιθανότερο να έχουν καλύτερες αριθμητικές ικανότητες όταν φτάσουν στο προνήπιο, δείχνει νέα αμερικανική μελέτη. Και αυτό σημαίνει ότι ορισμένες μαθηματικές ικανότητες μπορεί να είναι έμφυτες.Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα βρέφη, όπως και άλλα θηλαστικά, πτηνά, ακόμα και ψάρια, έχουν την ικανότητα να ξεχωρίζουν σύνολα που περιέχουν διαφορετικό αριθμό αντικειμένων. Για παράδειγμα, πολλά ζώα έχουν την ικανότητα να διαλέγουν το δίσκο που περιέχει τις περισσότερες λιχουδιές, καθώς αντιλαμβάνονται ότι πέντε μήλα είναι καλύτερα από τρία μήλα.Πολλοί νευροεπιστήμονες και αναπτυξιακοί βιολόγοι υποψιάζονται ότι η «διαισθητική» αντίληψη του πλήθους αποτελεί τη βάση για τις μαθηματικές ικανότητες των ενηλίκων.

Η μελέτη

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην αμερικανική επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences», δείχνει να επιβεβαιώνει αυτές τις υποψίες. Η Ελίζαμπεθ Μπράνον, νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου Ντιουκ στη Βόρεια Καρολίνα μελέτησε 48 μωρά ηλικίας έξι μηνών, τα οποία επέστρεψαν στο εργαστήριο για νέα αξιολόγηση τρία χρόνια αργότερα.

Στο πρώτο τεστ, τα βρέφη τοποθετήθηκαν μπροστά σε δύο οθόνες στις οποίες εμφανίζονταν κουκκίδες, οι οποίες διαρκώς άλλαζαν εμφάνιση. Στη μία οθόνη ο αριθμός των κουκκίδων έμενε σταθερός, ενώ στην άλλη αυξομειωνόταν μεταξύ 10 και 20.

Οι ερευνητές κατέγραψαν τις αντιδράσεις των βρεφών παρακολουθώντας το βλέμμα τους με ειδική κάμερα. Τα μωρά είναι γνωστό ότι προτιμούν να βλέπουν νέα πράγματα, σε σχέση με πράγματα που ξέρουν, και οι ερευνητές ήθελαν να μετρήσουν πόσο προσέλκυε την προσοχή των μωρών η αυξομείωση των κουκκίδων.

Κοιτώντας τις κουκκίδες

Πράγματι, ορισμένα βρέφη κοιτούσαν την οθόνη με τις αυξομειούμενες κουκκίδες περισσότερο χρόνο από ό,τι άλλα.

Τα μωρά αυτά, τα οποία είχαν πιθανώς αυξημένη ικανότητα διαισθητικής αντίληψης του πλήθους, παρουσίασαν σημαντικά καλύτερες μαθηματικές επιδόσεις όταν εξετάστηκαν τρία χρόνια αργότερα. Και η στατιστική αυτή σύνδεση ήταν ανεξάρτητη από το IQ ή την γενική προτίμηση για τα πράγματα που αλλάζουν.

Εμφυτη η διαισθητική αντίληψη των αριθμών

Σύμφωνα με τη δρα Μπρένον, τα αποτελέσματα αυτά ενισχύουν την άποψη ότι η διαισθητική αντίληψη των αριθμών είναι έμφυτη ικανότητα, στην οποία θα βασιστούν αργότερα οι μαθηματικές ικανότητες.

Η Μπρένον επισημαίνει πάντως ότι το ταλέντο στα μαθηματικά επηρεάζεται και από πολλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η παιδεία και η ενθάρρυνση από τους γονείς.

Όπως παραδέχεται η ερευνήτρια, θα ήταν δύσκολο να εξετάσει κάποιος ένα μωρό και να προβλέψει τις επιδόσεις του στα μαθηματικά στην τελευταία τάξη του λυκείου.

πηγή: http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=536040

Νευροεπιστήμη – Μαθηματικά: Δεν γεννιούνται όλα τα παιδιά με το ίδιο μαθηματικό μυαλό

Η ιδιαίτερη μαθηματική ικανότητα είναι κάτι με το οποίο εν μέρει γεννιέται κανείς, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, που επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί ανέκαθεν υποψιάζονταν: ότι τα μαθηματικά «μυαλά», σε ένα βαθμό τουλάχιστον, είναι έμφυτα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη νευροεπιστήμονα Ελίζαμπεθ Μπράνον του πανεπιστημίου Ντιουκ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το «Science» και το «Nature», έκαναν μαθηματικά και νοητικά τεστ με 48 νήπια ηλικίας έξι μηνών, τα οποία επανέλαβαν μετά από τρία χρόνια.

Τα παιδάκια που κατά τον έκτο μήνα της ζωής τους μπορούσαν να διακρίνουν ανάμεσα στις δέκα και στις 20 κουκίδες σε μια οθόνη υπολογιστή, ήσαν αυτά επίσης που στην ηλικία των 3,5 ετών είχαν καλύτερες επιδόσεις στις απλές πράξεις της αριθμητικής (πρόσθεση, αφαίρεση, διάκριση μεταξύ μεγαλύτερων και μικρότερων αριθμών κ.α.).

1437_1

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ορισμένα νήπια έχουν μια έμφυτη ικανότητα με τους αριθμούς, κάτι που τους συνοδεύει στην υπόλοιπη ζωή τους. Μάλιστα, η ικανότητα αυτή εμφανίζεται να υπάρχει άσχετα από το δείκτη νοημοσύνης (IQ) του παιδιού και τις επιδόσεις του στα μη αριθμητικά τεστ.

Η Ελίζαμπεθ Μπράνον διευκρίνισε πάντως ότι τα νέα ευρήματα δεν αποδεικνύουν πως η δεξιότητα με τους αριθμούς είναι απολύτως έμφυτη, καθώς, όπως είπε, ήδη στον έκτο μήνα ζωής, έχουν υπάρξει άφθονες ευκαιρίες περιβαλλοντικών επιρροών πάνω στις μαθηματικές ικανότητες ενός παιδιού.

Οι επιστήμονες γενικά συμφωνούν ότι η μαθηματική ικανότητα είναι πολύπλοκη και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Το πόσο ικανός στα μαθηματικά θα γίνει ένας ενήλικας, εξαρτάται π.χ. από το πόσο καλή είναι η μνήμη του, από το αν έχει καλούς δασκάλους στα μαθηματικά και, φυσικά, από το πόσο εξασκείται σε αυτά.

Εκτός από τους ανθρώπους, διάφορα ζώα (αρουραίοι, μαϊμούδες, πουλιά, ψάρια κ.α.) δείχνουν μια εγγενή ικανότητα να διακρίνουν ανάμεσα σε ομάδες αντικειμένων ανάλογα με το μέγεθός τους. Έτσι, για παράδειγμα, ορισμένα ζώα μπορούν να συσχετίσουν τον αριθμό των ήχων που ακούνε, με τον αριθμό των αντικειμένων που βλέπουν, ενώ άλλα, ακόμα και όταν έχουν πολλές επιλογές μπροστά τους, είναι σε θέση να διαλέξουν εκείνο το δοχείο που περιέχει τα περισσότερα τρόφιμα.

Αυτή η βασική έμφυτη ικανότητα αντίληψης των μεγεθών και των αριθμών θεωρείται ότι βοήθησε τους πρωτόγονους ανθρώπους να επιβιώσουν, καθώς διέκριναν αν τα ζώα που τους κυνηγούσαν, ήσαν πολλά ή λίγα.

πηγή: http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathciv_1_22/10/2013_524314

«Είδαν» τα όνειρα μέσω υπολογιστή!

Σε συνδυασμό με λειτουργική μαγνητική τομογραφία, ιάπωνες κατέγραψαν τις ονειρικές εικόνες με ακρίβεια 60%

 

«Είδαν» τα όνειρα μέσω υπολογιστή

 

Ουάσινγκτον        

Ιάπωνες νευροεπιστήμονες ανακοίνωσαν ότι κατάφεραν να «δουν» σε έναν βαθμό τα όνειρα ανθρώπων με τη βοήθεια υπολογιστών, κάνοντας ένα ακόμα βήμα για αυτό που μερικοί θεωρούν μεγάλο επίτευγμα και άλλοι μεγάλο εφιάλτη: τη στιγμή που τα μηχανήματα θα μπορούν να «διαβάζουν» τα όνειρα του καθενός.
Με ακρίβεια 60%

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Γιουκιγιάσου Καμιτάνι των Εργαστηρίων Υπολογιστικής Νευροεπιστήμης ATR στο Κιότο, σύμφωνα με το BBC, χρησιμοποίησαν την απεικονιστική τεχνική της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας ,σε συνδυασμό με ειδικό λογισμικό ηλεκτρονικού υπολογιστή, και κατόρθωσαν να «διαβάσουν» με ποσοστό ακρίβειας 60% τις ονειρικές εικόνες που οι εθελοντές του πειράματος έβλεπαν, καθώς κοιμούνταν.

Μπορεί ο «πατέρας» της ψυχανάλυσης Ζίγκμουντ Φρόιντ να έδινε τεράστια σημασία στα όνειρα, όμως το γιατί ονειρεύονται οι άνθρωποι παραμένει ακόμα μυστήριο για την επιστήμη. «Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτε για τη λειτουργία του ονείρου» παραδέχτηκε η νευροεπιστήμονας Μασάκο Ταμάκι.
Το πείραμα
Οι ιάπωνες ερευνητές συνεργάστηκαν με τρεις εθελοντές που κοιμούνταν και ονειρεύονταν σε συνθήκες εργαστηρίου. Μόλις οι εθελοντές φαινόταν πως ονειρεύονταν (πριν το πρώτο στάδιο ύπνου REM), οι επιστήμονες τους ξυπνούσαν και τους ζητούσαν να περιγράψουν τι είχαν δει στον ύπνο τους. Αυτό επαναλήφθηκε πάνω από 200 φορές με καθέναν από τους τρεις συμμετέχοντες στο πείραμα.
Η παραμικρή ονειρική εικόνα, όσο εξωπραγματική και αν ήταν, καταγραφόταν από τους ερευνητές οι οποίοι στη συνέχεια ζητούσαν από τους εθελοντές, ενώ αυτή τη φορά ήταν ξύπνιοι, να δουν σε μια οθόνη υπολογιστή τις ίδιες εικόνες. Έτσι, οι επιστήμονες κατάφεραν να συσχετίσουν κάθε εικόνα με ένα νευρωνικό «αποτύπωμα» στον εγκέφαλο των εθελοντών. Με αυτό τον τρόπο δημιούργησαν μια μεγάλη βάση ψηφιακών-νευρωνικών δεδομένων, στην οποία παρόμοιες εικόνες ήταν ενταγμένες στην ίδια κατηγορία (π.χ. όνειρα σπιτιών, ξενοδοχείων και κάθε άλλου κτίσματος ταξινομήθηκαν ως «οικοδομές»).
Ποτέ τα μηχανήματα δεν θα μπορούν να διαβάζουν πλήρως τα όνειρα του καθενός
Ο γνωσιακός νευροεπιστήμονας δρ Μαρκ Στόουκς του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, επεσήμανε όμως πως κάτι τέτοιο απέχει ακόμα πολλά χρόνια εωσότου γίνει πραγματικότητα. «Δεν υπάρχει πάντως κατ’ αρχήν κάποιος λόγος που να μην μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο. Η δυσκολία έγκειται κυρίως στη συστηματική συσχέτιση της εγκεφαλικής δραστηριότητας με τα φαινόμενα των ονείρων» είπε.
Προειδοποίησε πάντως πως θα είναι σχεδόν αδύνατον στο μέλλον το ίδιο μηχανικό σύστημα αποκωδικοποίησης των ονείρων να μπορεί να «διαβάσει» τα όνειρα του καθενός: «Ποτέ δεν θα μπορούσαμε πραγματικά να φτιάξουμε ένα μηχάνημα που θα διαβάζει τα όνειρα του οποιουδήποτε. Τα όνειρα έχουν ένα ιδιοσυγκρασιακό χαρακτήρα για τον καθένα, συνεπώς η (ονειρική) εγκεφαλική δραστηριότητα ποτέ δεν θα είναι ομοιόμορφη για όλους.